یکی از گزینههای مهم در استفاده از ذخایر گازی کشور, تزریق گاز به مخازن نفت به منظور افزایش ضریب بازیافت میباشد. مطلب زیر چکیدهای از گفتگوی گروه نفت و گاز شبکه با آقای دکتر وطنی استادیار دانشکده فنی دانشگاه تهران میباشد که پیرامون اهمیت ترزیق گاز به مخازن نفت است. از نظر دکتر وطنی، اقتصادی‌ترین گزینه در جهت استفاده از گاز، تزریق آن به مخازن نفت میباشد و تزریق گاز باید اولویت اول برنامهریزی در جهت استفاده از ذخایر گازی کشور باشد
اهمیت تزریق گاز به مخازن نفت
دکتر وطنی در مورد اهمیت تزریق گاز به مخازن نفت کشور میگوید:" با تزریق گاز در مخازن نفتی کشور, به ازای هر یک میلیون فوت مکعب گاز طبیعی تزریق شده به مخازن نفت, میتوان بهطور متوسط حدود 150 بشکه نفت اضافی تولید نمود. از اینرو, بنده اعتقاد دارم گازهایی که در آینده از فازهای مختلف پارس جنوبی قرار است استحصال نماییم, باید مقدار قابل توجهی از آنها را به چاههای نفتی تزریق کنیم که ظرفیت تولید بالایی دارند. البته فازهایی جهت تزریق اختصاص داده شده است، ولی با توجه به نیاز زیاد گاز به منظور تزریق، باید فازهای دیگری را به این امر اختصاص داد.
چاههای نفتی مورد نظر جهت تزریق، عمدتاً در حوزة اهواز مارون، آغاجاری و گچساران واقع هستند. همة این حوزه‌ها باید به دقت مطالعه شوند. این موضوع که گاز کدام منطقه با کدام ترکیب و با چه فشار و از چه مسیری به کدام چاه و مخزن تزریق شود, بحث بسیار مهمی است که نیاز به مطالعات دقیقی دارد. هماکنون, در ناحیه هفت‌گل و بی‌بی‌حکیمه گچساران عملیات تزریق گاز انجام میشود و عمل تزریق گاز نتایج موفقیتآمیزی داشته است. بهطور سرانگشتی, اگر ما 17 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در امر تزریق گاز داشته باشیم, حدود 560 میلیارد دلار نفت اضافی میتوانیم برداشت کنیم. از اینرو, بحث تزریق در درازمدت بسیار اقتصادی و درآمدزاست. همچنین گاز تزریق شده را دوباره میتوان استحصال نمود. بطور کلی, اگر ما یک درصد ازدیاد برداشت از مخازن نفت خود داشته باشیم با توجه به میزان ذخایر نفت درجا در کشور که حدود 500 میلیارد بشکه است، 5 میلیارد بشکه نفت اضافی بدست می‌آوریم که با احتساب هر بشکه نفت خام حدود 20 دلار، درآمد 100 میلیارد دلاری عاید کشورمان میشود. یعنی یک درصد ازدیاد برداشت، معادل 100 میلیارد دلار درآمد است. بنابراین تزریق گاز به میادین نفتی امری اجتناب‌ناپذیر است."
دکتر وطنی همچنین در زمینه استفاده از گازهایی که در حال حاضر سوزانده میشود به این نکته اشاره میکند: "گازهایی که همراه نفت تولید میشود در مرحله تفکیک اول و حتی تفکیک دوم, پس از شیرینسازی, عمدتاً به منظور مصرف وارد خطوط لوله سراسری میشود. اگر ما برنامهریزی درستی برای استفاده از آنها نداشته باشیم, این گازها سوزانده میشود. قسمت اعظم گازی که هم اکنون در کشور سوزانده میشود, در مرحلة سوم تفکیک نفت از گاز بدست میآید. این گاز اصولاً فشار پایینی دارد. برای آنکه فشار آنرا بالا ببریم نیاز به سرمایه‌گذاری داریم تا از طریق خط لوله آن گازها را به سر چاهها انتقال بدهیم و دوباره آنرا تحت فشار به چاهها تزریق کنیم؛ در حالیکه گازی که از طریق مخازن مشترک پارس جنوبی استحصال میشود، گاز تحت فشار است و چون فشارش بالاست برای تزریق مناسب‌تر است. ولی این فرض که باید گازهای همراه را هم جمع‌آوری کرد، گرچه هزینه‌بر است, به اعتقاد من اتفاقاً اولویت دارد و باید به جمع‌آوری گازهایی که به دلیل پایین‌بودن فشارشان در حال حاضر سوزانده می‌شوند، توجه خاصی داشته باشیم و در چاههای نفت واقع در دریا بهتر است از گازهای همراه برای امر تزریق استفاده کنیم.
اگر بخواهیم عملیات تزریق گاز را از طریق استفاده از گازهای همراه داشته باشیم, در دو مرحله احتیاج به افزایش فشار داریم. یک مرحله افزایش فشار گاز به منظور انتقال گاز تا سر چاههای نفت و دوم تقویت فشار برای تزریق به چاه که همة اینها مستلزم سرمایه‌گذاری مناسب از جمله در تهیه و تدارک دستگاههای مورد نیاز و بهکارگیری تکنولوژی لازم و از همه مهمتر تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز است."
جمعبندی:
دکتر وطنی در جمعبندی خود در رابطه با مدیریت منابع گازی خاطر نشان میسازد: "به هرحال, به نظر من باید اولویت برنامهریزی کشور را در استفاده از ذخایر گاز، به تزریق گاز به چاههای نفت اختصاص بدهیم. جمع‌آوری و تقویت فشار گازهای همراه نفت و جلوگیری از سوزاندن آنها هم بسیار مهم است؛ چون هر قدر نفت بیشتری تولید شود, گاز همراه بیشتری تولید شده و باعث میشود در صورت فقدان برنامهریزی منسجم, گاز بیشتری را مجبور شویم بسوزانیم.
این موضوع که, چه میزان گاز باید به مخازن تزریق شود, بستگی به میزان برداشت نفت خام از مخازن دارد. آن را هم باید تقسیم‌بندی کنیم که چه میزان آن باید به مصرف داخل برسد.
در زمینه استفاده از گاز در مصارف داخلی, بخش مهمی از سرمایه‌گذاری ما باید در جهت مصرف گاز در صنایع پتروشیمی باشد. بنده قویاً معتقدم که اگر قرار است در بخش صنعت نفت و گاز سرمایه‌گذاری کنیم؛ به نحوی خروجی آن باید مربوط به صنعت پتروشیمی باشد. زیرا میتواند ارزش افزوده بیشتری تولید کند. در ضمن زنجیره صنعت پتروشیمی, اشتغال‌زا بهشمار میرود و فرآورده آن قابل صدور به خارج کشور نیز است و علاوه بر آن محصولات پتروشیمی به‌عنوان خوراک واحدهای تولیدی و صنعتی باعث رونق اقتصادی و جذب و حفظ نیروهای متخصص داخلی می‌گردد."
وی در زمینه برنامهریزی جهت استفاده مطلوب از ذخایر گاز نیز اظهار داشت: "در زمینه برنامهریزی برای استفاده مطلوب از گاز, شاید صادرات گاز برای کشور بویژه از طریق خط لوله در کوتاه‌مدت جوابگو باشد, ولی در بلندمدت اصلاً قابل پیش‌بینی نیست و ریسکهای بسیاری را بوجود میآورد که از مطلوبیت اقتصادی چنین طرحهایی میکاهد."
وی در خاتمه میافزاید: "ما انتظار داریم که گاز طبیعی در نزدیکی شهرهای بزرگ کشور و یا در مسیر خطوط لوله سراسری در مخازن زیرزمینی ذخیره شود. (مثل ذخیره گاز در مخزن سراجة قم برای استفاده در تهران که در حال حاضر مطالعه برای ذخیره‌سازی گاز در این مخزن ادامه دارد.) از این طریق, در تعدادی از مخازن نفتی که در حال حاضر غیرقابل استفاده هستند یا برداشت نفت از آنها اقتصادی نبوده، میتوان گاز را ذخیره کرد و این امکان بوجود میآید؛ در شرایطی که ما با حداکثر مصرف روزانه مواجه هستیم, از گاز این مخازن استفاده نماییم. به عبارت دیگر انتقال گاز طبیعی از مرزهای مشترک به داخل کشور و تزریق آن برای افزایش بازیافت نفت در داخل کشور, بهمنظور صیانت از نعمت‌های الهی نفت و گاز برای نسل آینده و جلوگیری از سوزاندن گازهای استحصالی طی این مدت, یکی از رسالت‌های ملی و مذهبی ما است.
مفید بود
ممنون
من با دکتر وطنی چندتا درس داشتم واقعا شخصیت برجسته ای هستند
باید قدرشون رو دونست
ممنون از اطلاعات ارزشمند